कुन-कुन अवस्थामा पति वा पत्नीले सम्बन्ध बिच्छेद गर्न पाउँछन ?

वालिङ:
महिलाहरुलाई पनि पुरुष सरह राज्यका हरेक निकायहरुमा समान रुपमा सहभातिा गराउने र उनीहरुको सामाजिक,आर्थिक एवम् राजनैतिक रुपमा परिवर्तन ल्याउने उदेश्यले निर्माण गरिएको मौजुदा महिला मैत्री कानुनको केही महिलाहरुले गलत तरिकाबाट प्रयोग गर्दा अहिलेको अवस्थामा महिलाहरुको तुलनामा पुरुषहरु बढी पीडित भएको देखिन्छ । जसको कारणबाट नेपालका हरेक पालिकाहरुको न्यायिक समीति र अदालतहरुमा विगतमा भन्दा वर्तमान अबस्थामा अन्य मुद्धाहरुको तुलनामा लोग्ने स्वास्नीको झगडा,बेमेल र सम्बन्ध बिच्छेद सम्वन्धी उजुरीहरु बढि दर्ता भएक‍ो पाईन्छ । नेपालको मुलुकी देवानी संहिता-२०७४ को परिच्छेद-३ मा सम्बन्ध बिच्छेद सम्वन्धी व्यवस्थामा पति वा पत्नी दुबैको मन्जुरीले सम्बन्ध बिच्छेद गर्न पाउने कानुनी व्यवस्था गरेको छ ।

दफा -९४ अनुसार पतिले सम्बन्ध बिच्छेद गर्न सक्ने अवस्था देहाय बमोजिम हुनेछ ।

(क) कानुन बमोजिम अंश लिई वा मानो छुट्टिई पति पत्नी भिन्न बसेको अवस्थामा बाहेक पत्नीले पतीको मञ्जुरी नलिई लगातार ३ बर्ष वा सो भन्दा बढि
समयदेखि अलग बसेमा ।
(ख) पत्नीले पतिलाई खान लाउन नदिएमा वा घरबाट निकाला गरिदिएमा ।
(ग) पत्नीले पतिको अङ्गभङ्ग हुने वा अरु कुनै ठूलो शारीरिक वा मानसिक कष्ट हुने किसिमको कुनै काम वा जाल प्रपञ्च रचेमा ।
(घ) पत्नीले अन्य पुरुष सँग यौन सम्बन्ध राखेको ठहरिएमा ।

  दफा (९५ं) मा पत्नीले देहायको  अवस्थामा  सम्बन्ध बिच्छेद गर्न  सक्नेछन्।

(क) कानुन बमोजिम अंश लिई वा मानो छुट्टिई पति पत्नी भिन्न बसेको अवस्थामा बाहेक पतिले पत्नीको मञ्जुरी नलिई लगातार ३ बर्ष वा सो भन्दा
बढि समयदेखि अलग बसेमा ।
(ख) पतिले पत्नीलाई खान लाउन नदिएमा वा घरबाट निकाला गरिदिएमा ।
(ग) पतिले पत्नीको अङ्गभङ्ग हुने वा अरु कुनै ठूलो शारीरिक वा मानसिक कष्ट हुने किसिमको कुनै काम वा जाल प्रपञ्च रचेमा ।
(घ) पतिले अर्को विवाह गरेमा।
(ङ) पतिले अन्य महिलासँग यौन सम्बन्ध राखेको ठहरिएमा ।
(च) पतीले पत्नीलाई जबरजस्ती करणी गरेको ठहरिएमा ।
सम्बन्ध बिच्छेदको लागि पति वा पत्नीले जिल्ला अदालतमा निवेदन दिनुपर्दछ । अदालतले दुबै पक्षलाई झिकाई सकभर सम्झाई बुझाई मेलमिलाप गराउनु पर्दछ । यसरी सम्झाउदा बुझाउदा पनि मेलमिलाप हुन नसकेमा निवेदन परेको १ बर्षभित्र सम्बन्ध बिच्छेद गराईदिनुपर्ने कानुनी व्यवस्था रहेको छ ।

(लेखक  नेत्र प्रसाद सुवेदी वालिङ नगरपालिका न्यायिक समीतिको सल्लाहाकार हुनुहुन्छ)