मातृका अर्याल :
नेपालका सबै प्रदेशहरूमा साना-ठूला, उत्कृष्ट-मध्यम र निम्नस्तरका धेरै जँगलहरू छन् । ती जङ्गलहरूमा विविध प्रजातीका जीवजनावरहरू आ-आफ्नै ढङ्गले विचरण गरिरहेका छन् । कुनै एक प्रदेशको सानो जङ्गलको छेउमा एउटा डसाहा सरिसृप प्रजातीको अल्छी छेपारो बस्दोरहेछ । उसले आफ्ना वरिपरि रहेका बिरूवाका बोक्राहरू चुसेर बिरूवाहरूलाई बिस्तारै सुकाउने गर्दोरहेछ । जङ्गलका अन्य जीवजन्तुहरू माथि विभिन्न प्रकारले डस्दो रहेछ । उनीहरूलाई अमन चैनले दिनचर्या बिताउन नदिदो रहेछ । उनीहरूलाई डरत्रास देखाएर म त यहाँको राजा हो । तिमीहरू सबैले मेरो हुकुम मान्नुपर्छ । मेरो शासनशैली जे जस्तोसुकै भए पनि सदैव सहनुपर्छ भन्दोरहेछ । सोही अनुसार आफ्नो दैनिक कामकारवाही चलाउँदो रहेछ । म यहाँको राजा हो । अब मलाई कसैले पनि हल्लाउन सक्दैन भन्ने सोच्दो रहेछ । अन्यत्र कहिँ कतैबाट अलि अजङ्गको जीव आउने आभाष पायो भने चाँही छिटोछिटो, हतार हतार गरेर दमित जीवजन्तुहरूलाई फकाउने र हल्का राहत दिएजस्तो गर्ने गर्दोरहेछ । अरू जङ्गलका सरदारहरूसँग भेटेर अनावश्यक साँठगाँठ गर्ने र आफूभन्दा बलियो जीवलाई त्यस जङ्गलमा आउने बाटो छेक्न खोज्दो रहेछ । अनि फेरि जङ्गलका निरीह प्राणीहरू प्रति हेपाहा प्रवृत्ति देखाउँदो रहेछ ।
अचानक एकदिन त्यो जङ्गलमा केही समय बसोबास गर्ने, जङ्गल हराभरा बनाउने र जङ्गलको चौतर्फी सकारात्मक परिवर्तन गरी सुन्दर हेर्न लायक बनाउने मनसाय बोकेर अर्को जङ्गलबाट एउटा बाज उडेर आएछ । एकछिन त छेपारोले के गर्ने के नगर्ने मेसै पाएनछ । जङ्गलका अन्य जीवजन्तुहरूसँग भलाकुसारी पनि गरेछ बाजलाई रोक्ने विषयमा तर अफसोस उडेर आएको प्राणीलाई उसले कसरी रोक्न सक्थ्यो र ? अन्त्यमा लाचार भएर स्वागत सत्कार गरे झैँ गरेछ । बाज विभिन्न वनजङ्गलहरू डुलेको थियोे । उ जहाँ जहाँ बसेको थियोे, जङ्गल तथा त्यहाँका बासिन्दाहरुको भलो हुने प्रयास तथा सदैव सकारात्मक कामहरू गरेको हुनाले उसले केही अनुभव पनि सँगालेको रहेछ ।
उसले त्यस जङ्गललाई कसरी मनमोहक बनाउन सकिएला भनेर विचार विमर्श, चिन्तन, मनन गरेछ र छेपारोलाई भनेछ – ‘हामी फरक प्रजातीका भए पनि यस जङ्गललाई सुन्दर बनाऔं । हामी एकापसमा मिलेर काम गरौँ । यसरी काम गरियो भने सुन्दर बनाउन सकिन्छ ।’
छेपारोको नियत सही रहेनछ । उसले समय समयमा विभिन्न रङ बदल्ने गर्दो रहेछ । त्यहाँ बस्ने अरूलाई डस्ने, सबै फाइदालाई व्यक्तिगत रूपले मात्र हेर्ने, जङ्गलको सुन्दरता आफ्नो सुन्दरतामा दाँज्ने स्वभाव रहेछ । आफु सुन्दर भएपछि त्यहि हो जङ्गलको सुन्दरता भन्ने सोच्दो रहेछ । बाज र छेपारोको स्वभाव मिलेनछ । अफसोस आफूभन्दा अब्बल बाजसँग मिलेर रहन पनि सकेको रहेनछ । त्यो जङ्गल छाडी अन्य ठाउँमा चाहेर पनि जान सकेको रहेनछ । बाजको छाँयामा परि लुटुपुटु गर्दै कतै गइदिए देखि त पुन: जङ्गल तथा त्यहाँका प्राणीको शोषण गर्न पाउँथें नि भन्ने सोच्दो रहेछ । विचरा उसलाई समय परिवर्तन भइसकेको छ । एउटा कतै गइहाले पनि फेरि अर्को बाज आउँछ । मनोमानी ढंगबाट रजाईँ गर्न पाउँदिन भन्ने उसलाई थाहा रहेनछ । त्यसैले रनभूल्लमा परि घरी यता त घरी उता गरि समय व्यतित गरिरहेको रहेछ ।
उसको रनभूल्लमा त्यस्तै मनोवृत्ति भएका अन्य जङ्गलका केही छेपारे, भरिया प्रजातिका जन्तुहरु, जो आफैं अहिलेसम्म अर्काको गधा बनेर भारी बोकी दुइचार डोका बन्सो घाँस खान पल्केका थिए, त्यस्ता दुष्ट मनोभावबाट ग्रसितहरूले पर्दा पछाडिबाट सघाइ रहेका रहेछन् । अब हेर्न वाँकी नै छ आगामी दिनमा अर्को जङ्गलको छेपारो प्रजातीको, आफ्नो समय, श्रम, साधन र धन खर्च गरि अर्काको चालक बनि हिंड्ने एकदुइ वटा सरिसृपहरूको जालझेलले छेपाराकै हालिमुहाली रहिरहन्छ कि वा……
(वालिङ-१, त्रियासी, स्याङ्जाका लघु कथाका लेखक अर्याल शिक्षण पेशामा हुनुहुन्छ । )
- आँधीखोला समाचार डेस्क
- ११ महिना अगाडि